Cyfrowe zbiory
Znaleziska Wczesnośredniowiecznych monet z Mazowsza - wybór
Przedmiotem prezentacji są wczesnośredniowieczne monety przechowywane w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie, pochodzące z kilku znalezisk z terenów Mazowsza. Większość pokazanych monet pochodzi ze skarbów. Pojęcie „skarb” oznacza w archeologii gromadne znalezisko monet lub innych przedmiotów metalowych, odróżniane od znalezisk pojedynczych (luźnych), interpretowanych najczęściej jako zguby. Inaczej interpretuje się depozyty gromadne – były to świadomie ukrywane zasoby, stanowiące zabezpieczenie materialne przyszłości doczesnej lub pozagrobowej właściciela. Tak więc część z owych depozytów z założenia pozostawała przez stulecia w ukryciu, część nie została podjęta z przyczyn losowych, np. gwałtownej śmierci właściciela. Niektóre bywają przypadkowo odkrywane już w naszych czasach i jako dobra kultury trafiają zazwyczaj do muzeów.
Znaleziska gromadne są podstawowym narzędziem służącym do odtworzenia obiegu monetarnego w badanym okresie historycznym i na analizowanym obszarze. Cechy obiegu monetarnego pozwalają z kolei na poznanie życia gospodarczego w dawnych wiekach. Dlatego też wszelkie znaleziska monet, jako ważne źródło historyczne, są przez archeologów skrzętnie rejestrowane, a następnie opracowywane i publikowane.
W okresie wczesnego średniowiecza (X - poł. XII w.) zawartość skarbów zmieniała się wraz z upływem czasu, jednak zawsze był to kruszec srebrny w postaci monet, ozdób lub srebra nieprzetworzonego, np. tzw. placków. Proporcje między tymi trzema składnikami bywały różne, jednak przeważnie dominowały monety. W najwcześniejszych zespołach odkrytych na terenie Mazowsza (X w.) spotykamy wyłącznie monety arabskie (dirhemy), całe lub w dużych fragmentach, oraz całe i prawie całe srebrne ozdoby. W depozytach z przełomu X i XI wieku dirhemy i ozdoby pojawiają się w postaci coraz drobniejszych ułamków, a większość stanowią całe monety zachodnioeuropejskie. Od połowy XI w. zaczynają przeważać w skarbach charakterystyczne monety saskie – denary krzyżowe, z których pewna część była produkowana już na ziemiach polskich.
Prezentowane monety pochodzą ze skarbów znalezionych na terenie historycznego Mazowsza - w Maurzycach, Dzierzążni, Zakrzewie, Nowym Brzozowie i Naruszewie. Ukryto je w X i XI w. Kilka monet pochodzi ze znalezisk pojedynczych z Ośnicy, Pokrzywnicy Wielkiej i Serocka.
Ciekawą cechą prezentowanego zbioru jest jego różnorodność – są tu monety bite w Indiach, Turkiestanie, Bizancjum, we Włoszech, Anglii, Danii. Jednak najwięcej monet pochodzi z terenu Niemiec: Frankonii, Bawarii, Szwabii, Lotaryngii i Saksonii. Jest to dobra ilustracja charakteru ówczesnych dalekosiężnych powiązań handlowych.
Maciej Widawski
Dofinansowano ze środków EFRR - RPO WM
