W 2007 roku
badania prowadzono w części wschodniej cmentarzyska położonej na polu
uprawnym oraz na nieużytku, w częściach południowo-zachodniej (fot. 1)
i północnej nekropoli, gdzie miejscami zachowany był bruk kamienny. Przekopano
łącznie 310,8 m2, odkrywając 83 obiekty kultury łużyckiej, głównie z IV
i starszej części V okresu epoki brązu (około 1000-800 p.n.e.): 74 groby
ciałopalne (62 pojedyncze, 2 podwójne i 10 zbiorowych) zawierające 102
pochówki, 7 jam i 2 paleniska.
1.Dokumentowanie
i eksploracja obiektów w południowo-zachodniej części stanowiska
(Fot.W Orliński ).
|
Wśród
grobów pojedynczych przeważały pochówki w naczyniach, których było 37.
W 23 przypadkach szczątki umieszczono w pojemnikach organicznych (woreczkach,
skrzyneczkach lub innych opakowaniach), a tylko dwukrotnie wsypano do
dołków wykopanych w ziemi. Niektóre pochówki składano w ziemi bez dodatkowych
zabezpieczeń (fot. 2, 3), inne osłaniano konstrukcjami kamiennymi o różnym
stopniu złożoności (fot. 4). Niejednokrotnie kamieniami oznaczono groby
na dawnej powierzchni gruntu..
2.Obiekt
217 - grób w naczyniu glinianym zdobionym pasmem skośnych żłobków
(Fot. W. Orliński)
|
3.
Obiekt 238 - grób w pojemniku organicznym z umieszczoną na wierzchu
bransoletą brązową (Fot. W. Orliński)
|
4.
Obiekt 235 - grób w naczyniu glinianym nakrytym płaskim kamieniem
i obłożonym dwoma
wieńcami kamieni (Fot. W. Orliński)
|
Odkryte
w 2007 roku groby zbiorowe były niezwykle zróżnicowane. Jeden z nich zawierał
unikatowy wspólny pochówek zapewne matki i dziecka - w nakrytej cylindryczną,
glinianą pokrywą popielnicy z kośćmi kobiety znajdowała się mała popielnica-amforka
ze szczątkami niemowlęcia. W innym, wyposażonym w trzy przystawki, złożono
wyłącznie pochówki w pojemnikach organicznych. W kolejnym nad pochówkiem
w pojemniku organicznym ustawiono dwie popielnice gliniane i z obu ich
stron złożono po jednym naczyniu towarzyszącym. W następnym, również dwupoziomowym
grobie znajdowały się trzy popielnice gliniane i pięć przystawek (fot.
5, 6). Najmniejsza miała w dnie otwór wykonany celowo przed wypaleniem
naczynia.
5.
Obiekt 239 - górny poziom grobu zbiorowego zapewne pierwotnie nakrytego
kamieniami. Obok zgniecionej dużej popielnicy stoją dwie przystawki
wstawione jedna w drugą. Widać wylewy niżej ustawionej popielnicy
i kolejnej przystawki (Fot. W. Orliński)
|
6.
Obiekt 239 - dolny poziom grobu zbiorowego. Pod dużą popielnicą
i parą przystawek znajdowała się trzecia popielnica i kolejne dwa
naczynia towarzyszące (Fot. W. Orliński)
|
W 2007 roku po raz pierwszy natrafiono w Cichowie na groby nakryte warstwami
kamieni, zawierające po trzy pochówki ustawione w rzędzie (fot. 7).
7.
Obiekt 257 - grób zbiorowy nakryty kilkuwarstwowym brukiem i obudowany
ścianami z kamieni, mieszczący trzy pochówki ustawione w rzędzie
(Fot. W. Orliński)
|
Odkryto
także dwa groby w skrzyniach kamiennych. Ich ściany skonstruowane były
ze skośnie wkopanych płyt lub układanych na sobie mniejszych kamieni,
a dna wyłożone kamieniami (fot. 8).
8.
Obiekt 269 - grób zbiorowy w owalnej skrzyni kamiennej, mieszczący
pięć pochówków ustawionych w rzędzie (Fot. W. Orliński)
|
Spośród 74 odkrytych grobów 26
było wyposażonych w wyroby krzemienne. W dziesięciu grobach znajdowały
się przedmioty z brązu (bransolety, paciorki salta leone, połowa pierścionka,
fragmenty kółek lub spiralek, ułamki szpil?). W kilku znaleziono przedmioty
kościane (fragment paciorka, ułamki szpil lub igieł), kamienne (wisiorek
i amulet), fragmenty strzałek belemnitowych i muszli. W ośmiu obiektach
wykryto domieszkę spalonych kości zwierzęcych.
Większość jam obrzędowych występowała w południowo-zachodniej części cmentarzyska.
Miały czarne wypełniska i niewielkie średnice. Część z nich zawierała
nieznaczne ilości przepalonych kości ludzkich. W jednej, wraz z kośćmi
małego dziecka znaleziono fragmenty bransolety brązowej. Na skraju wschodnim
natrafiono na dwa paleniska kamienne, w których również były śladowe ilości
kości ludzkich.
Sezon wykopaliskowy 2007 uwydatnił różnicę między zachodnią i wschodnią
częścią cmentarzyska. Część zachodnią nakrywał potężny, wielowarstwowy
bruk, konstruowany niewątpliwie sukcesywnie, o czym przekonują licznie
rejestrowane oznaczenia grobów. Natomiast w części wschodniej kamienie
umieszczano zapewne jedynie nad obiektami grobowymi i nie jest wykluczone,
że pierwotnie mogły one tworzyć kopce. Potwierdziło się dawniejsze rozpoznanie,
że północno-wschodni kraniec cmentarzyska wyznacza twarda gliniasto-żwirowa
warstwa ciągnąca się tutaj pod humusem po linii NW-SE. Południowej i wschodniej
granicy nekropoli nie osiągnięto.
Badania zostały sfinansowane z funduszy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
w Warszawie oraz z dotacji celowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa
Narodowego, w ramach Programu Operacyjnego "Dziedzictwo Kulturowe"
Priorytet 4 "Ochrona zabytków archeologicznych".
|