Jesienią 2001 roku na polach na północ od Przeradowa w powiecie makowskim, odkryto przypadkowo częściowo zachowaną, nadtopioną brązową zapinkę późnorzymską, należącą do grupy fibul tzw. monstrualnych. Znalezisko trafiło do rąk Pani mgr Małgorzaty Balcerzak z Delegatury Mazowieckiego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Ostrołęce, która przekazała zapinkę do Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Unikatowy charakter zabytku spowodował, iż w 2002 roku mgr mgr Jacek Andrzejowski i Radosław Prochowicz z Działu Epoki Żelaza PMA podjęli w miejscu jego odkrycia badania mające na celu określenie rodzaju, zasięgu i stopnia zniszczenia stanowiska. Prace wykopaliskowe przeprowadzono wówczas na powierzchni zaledwie 70 m2. Mimo tego zarejestrowano jednak ślady osady i cmentarzyska kultury przeworskiej z I-II wieku po Chr., oraz nekropoli kultury wielbarskiej, trwającej do pierwszej połowy V wieku. Penetracja powierzchniowa pozwoliła stwierdzić, że w rzeczywistości mamy tu do czynienia z rozległym kompleksem osadniczym o powierzchni ok. 7 ha, składającym się z osady (osad?) oraz cmentarzyska (cmentarzysk?) kultur przeworskiej i wielbarskiej. W roku 2003 na obszarze ok. 2 ha obejmującym, jak się wydaje, centralną część stanowiska wykonano szczegółową planigrafię ceramiki oraz rejestrację znalezisk nieceramicznych. Odkryte dotychczas zabytki (m. in. denar Antonina Piusa, brązowa zapinka pochodna od silnie profilowanych odmiany mazowieckiej, fragmenty naczyń szklanych, brązowe dziobowate okucie końca pasa) oraz zasięg i obraz rozrzutu ceramiki w warstwie humusu pozwalają sądzić, że stanowisko (lub zespół stanowisk) w Przeradowie może być jednym z bardziej interesujących poznawczo kompleksów osadniczych z okresu wpływów rzymskich na Mazowszu. Wartość poznawcza tego obiektu jest tym większa, że dotychczas stanowiska ze schyłku starożytności były nad dolnym Orzycem niemal nieznane.

Widok na centralną i południową część stanowiska. Fot. R. Prochowicz

Badania finansowane są przez Mazowiecki Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków (Delegatura w Ostrołęce) oraz Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie.